Wino-Iskra-Okr.II

 

Raport tygodniowy

za czas od 8 do 15 marca 1944 r.

 

Pow. Rohatyn

Terror ukraiński. Przez cały miesiąc luty trwały mordy ukraińskie, dokonywane na wiejskiej ludności polskiej. Wskutek tych mordów, ludność polska, jaka uszła cało z pogromów, musiała opuścić swoje siedziby i wywędrowała częściowo do najbliższych większych miast, jak Stanisławów, Lwów, a co najmniej do miasta pow[iatowego] Rohatyna.

Ofiarą terroru ukraińskiego padły:

1)      Wieś Ludwikówka ad [gm.] Bursztyn. Wieś w 100% polska została w całości spalona. Podczas pożaru mordowano przerażoną ludność. W ogniu, od kul karabinów i siekiery zginęło około 200 ludzi, reszta goła i bosa skryła się do Rohatyna, skąd częściowo już wyjechał na zachód. We wszystkich mordach, w Ludwikówce i innych, o których mowa niżej, brała udział miejscowa ludność ukraińska, „sąsiedzi”, żyjąca od niepamiętnych pokoleń obok mordowanej obecnie ludności polskiej.

2)      [Wieś gminna]Podkamień. Wymordowano około 50 osób, reszta wyjechała, miejscowość całkowicie opustoszała (z ludności polskiej).

3)      Wymordowano około 25 osób, w tym 2 księży z zakonu OO. Bernardynów, we Fradze [wieś w gm. Podkamień], reszta wyjechała, miejscowość całkowicie opustoszała (z ludności polskiej).

4)      [Wsie w gm. Podkamień] Mełna, Lubsza, Wyspa, Podburze – kilka wypadków morderstw, reszta ludności polskiej wyjechała.

5)      [Wieś]Słobódka Bołszowiecka [gm. Bołszowce], wymordowano 36 osób, reszta wyjechała do Stanisławowa.

6)      [Wieś]Sarnki Dolne [gm. Bursztyn]. Zamordowano rz[ymsko]kat[olickiego] księdza [Wiktora Szklarczyka]. Ludność polska, licząca 1/3 część ogółu mieszkańców wyjechała w rozmaitych kierunkach.

7)      [Wieś w gm. Bukaczowce]Korolówka, koło Bukaczowiec – ludność opuściła swoje siedziby prawie w 100%.

8)      [Wieś gminna]Bukaczowce – ludność polska opuściła swe mieszkania i wyjechała w różne strony.

9)      [Wsie] Zagórze Konkolnickie, Konkolniki i Jabłonów [gm. Konkolniki]. Ludność opuściła swoje siedziby, ksierowując się po największej części na Stanisławów.

10)  [Wieś] Herbutów [gm. Bołszowce]. Kilkanaście morderstw, reszta wyjechała.

11)  [Wsie] Podszumlańce [gm. Konkolniki], Skomorochy Nowe [gm. Bołszowce]. Ludność wyjechała. Zamordowano około 15 osób.

12)  [Wsie w gm. Knihinicze] Horodków [-Garbki], Radwanów, Knihinicze. Kilka morderstw, reszta wyjechała częściowo do Chodorowa, częściowo do Rohatyna.

13)  [Wieś] Zieleniów [gm. Lipnica Dolna] odparł napad ukraiński, lecz sam następnie wyjechał do Rohatyna i Brzeżan.

14)  [Wieś] Firlejów [gm. Rohatyn] w 50% polski. Wymordowano w dwóch dniach ponad 70 osób, reszta wyjechała do Rohatyna i Przemyślan.

Inne miejscowości, gdzie element polski był nieliczny, zostały opuszczone przez ludność polską albo w następstwie mordów, jakie w tych miejscowościach miały miejsce, albo w wyniku przerażenia na wieść o mordach, połączonych z bestialskim znęcaniem się w innych wsiach. (…)

Polski Komitet Op[iekuńczy] w Rohatynie jest nadal czynny, jednak pozostaje w nastrojach panicznych pod wrażeniem zamordowania prezesa Pol.K.O. w Brzeżanach [dr. Stefana Bilińskiego]. Prezes Pol.K.O. w Rohatynie, starzec, ma tymi dniami opuścić Rohatyn i wyjechać do Lwowa. Na miejscu zostaje staruszek proboszcz, który z innymi członkami prowadzić będzie akcję Komitetu. (…)